Postawy i opinie młodych ludzi z Unii Europejskiej
na temat substancji psychoaktywnych
(wybrane fragmenty)

Raport opracowany przez The European Opinion Research Group (EORG) dla the Directorate-General for Justice and Home Affairs; Październik 2002

Badania, na które powołuje się ten raport zostały przeprowadzone na zlecenie Directorate-General for Justice and Home Affairs, a zredagowane przez Press and Communication Service’s "Analysis of Public Opinion" Unit.

Badania były przeprowadzone we wszystkich krajach Unii Europejskiej, pomiędzy 27 kwietnia a 10 czerwca 2002 roku pod kontrolą Brussels-based INRA (Europe) - European Coordination Office for the European Opinion Research Group EEIG.

Oryginalnym językiem raportu jest francuski.

Wstęp

Prezentowane badania zostały przeprowadzone w 15 krajach członkowskich Unii Europejskiej między 27 kwietnia a 10 czerwca 2002 roku. Raport analizuje nastawienia i opinie młodych obywateli Unii Europejskiej w wieku 15 - 24 lata dotyczące substancji psychoaktywnych. Dotyczy następujących kwestii:

• używania substancji psychoaktywnych w Unii Europejskiej,
• powodów, dla których młodzi ludzie próbują tych substancji,
• trudności w przerwaniu używania substancji psychoaktywnych,
• konsekwencji używania substancji psychoaktywnych,
• niebezpieczeństwa zażywania substancji psychoaktywnych,
• źródeł informacji o tych substancjach,
• rozwiązywania problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych.

W każdym państwie członkowskim pytania kwestionariusza były zadawane reprezentatywnej, wyselekcjonowanej populacji osób w wieku 15-24 lata. Łącznie w badaniach uczestniczyło 7687 respondentów, czyli około 450 osób z każdego kraju, z wyjątkiem Niemiec (900 osób), Irlandii Północnej (200 osób) i Luxemburga (200 osób).

Doświadczenia z substancjami psychoaktywnymi

Ogólna sytuacja w Unii Europejskiej

Aby poznać opinie młodych ludzi na temat ich stosunku do substancji psychoaktywnych i problemów z nimi związanych, należy najpierw zbadać aktualną sytuację w kwestii znajomości tematu i doświadczeń osobistych z tymi substancjami.
W raporcie użyto dwóch kryteriów, które umożliwiły określenie stopnia "znajomości" tematu substancji psychoaktywnych. Pierwsze: czy dana osoba zna innych ludzi używających takie substancje, drugie: czy danej osobie oferowano substancje psychoaktywne.
Pytania o doświadczenia osobiste z substancjami psychoaktywnymi dotyczyły dwóch sytuacji: pierwsza - czy dana osoba w ogóle próbowała tych substancji, druga - czy dana osoba próbowała tych substancji w przeciągu kilku ostatnich miesięcy. Zgodnie z powszechnymi przekonaniami i obyczajami panującymi wśród młodych ludzi, pytania podzielono na pytania o canabis i inne substancje psychoaktywne - wśród nich znalazły się również alkohol i papierosy (nikotyna).

Tabela: Poziom stykania się z substancjami psychoaktywnymi i ich używanie w Unii Europejskiej.

Pierwszy wniosek, który nasuwa się po analizie danych to fakt, że wśród młodzieży w EU występuje duże zainteresowanie canabisem - większe niż innymi substancjami psychoaktywnymi. Poza tym można zauważyć, że więcej niż 1/3 pytanych (36,8%) twierdzi, że pali regularnie papierosy, a 1 (25,2 %) pije regularnie alkohol. Te wskaźniki nasuwają pytanie, czy młodzi ludzie palący papierosy i pijący alkohol sięgają chętniej po inne substancje psychoaktywne niż osoby niepalące i niepijące.

16 % pytanych nie pali, nie pije, nie używa i nie używało narkotyków.

Używanie substancji psychoaktywnych z perspektywy kategorii socjodemograficznych

Aby dogłębnie zanalizować problem sięgania przez młodych po substancje psychoaktywne w badaniu uwzględniono dane socjodemograficzne, tj: płeć, edukację, zawód i miejsce zamieszkania.

Tabela: Używanie canabisu i innych substancji w ciągu ostatnich miesięcy; regularne palenie papierosów i picie alkoholu (% z uwzględnieniem płci).

Można zauważyć, że używanie canabisu jest dwa razy większe wśród chłopców niż wśród dziewcząt. Różnica ta jest większa niż w przypadku innych substancji psychoaktywnych.
Różnice w piciu alkoholu i paleniu papierosów między płciami są o wiele mniejsze.

Tabela: Używanie canabisu i innych substancji w ciągu ostatnich miesięcy; regularne palenie papierosów i picie alkoholu (% z uwzględnieniem poziomu edukacji).

Wiek, w którym kończy się edukacja obowiązkowa jest tutaj istotnym kryterium. W przypadku canabisu i innych narkotyków są one w mniejszym stopniu używane po okresie obowiązkowej edukacji. Picie alkoholu i palenie papierosów zmniejsza się po 20 roku życia.

Osoby, których edukacji jest krótsza, są bardziej narażone na niebezpieczeństwo sięgnięcia po narkotyki i na picie alkoholu i palenie papierosów.

Tabela: Używanie canabisu i innych substancji w ciągu kilku ostatnich miesięcy; regularne picie alkoholu i palenie papierosów (% w zależności od zawodu, zajęcia).

Jak widać z tabeli menadżerowie to grupa najczęściej używająca canabisu, innych narkotyków i alkoholu.
Wyjaśnienia tego zjawiska należy upatrywać w zbadaniu zależności między stresem zawodowym a możliwościami finansowymi danej osoby. Prawdopodobnie mogłoby to wyjaśnić używanie narkotyków, ale niekoniecznie alkoholu i papierosów.

Tabela: Używanie canabisu, innych substancji w ciągu kilku ostatnich miesięcy; regularne picie alkoholu i palenie papierosów (% w zależności miejsca zamieszkania).

Pierwsza ważna prawidłowość, która jest widoczna, to ta, że pewna część respondentów nie umie zdefiniować swojego miejsca zamieszkania - nie potrafi zakwalifikować siebie do żadnej wymienionej kategorii w kwestionariuszu. Być może wynika to z faktu, że wiele osób mieszka na przedmieściach miast, prawie w rejonach wiejskich.
Najwięcej substancji psychoaktywnych używa się w dużych miastach. Miejsce zamieszkania najmniej różnicuje spożycie alkoholu, canabisu i palenie papierosów. Znacząco jednak różnicuje konsumpcję innych narkotyków: od 1,6 % w rejonach wiejskich do 3,4 % w dużych miastach.

Stopień niebezpieczeństwa związany z zażywaniem różnych substancji psychoaktywnych

Informacje na temat tego, jak pytane osoby oceniają substancje psychoaktywne, jaki stopień niebezpieczeństwa im przypisują, mogą być pomocne w pogłębianiu wiedzy młodych Europejczyków na temat substancji psychoaktywnych i niebezpieczeństw, jakie niesie za sobą ich używanie.

Ocena niebezpieczeństwa zażywania różnych substancji w Unii Europejskiej

Tabela: Stopień niebezpieczeństwa przypisywany substancjom psychoaktywnym.

Rezultaty badań wskazują na szczególną rolę canbisu wśród narkotyków. Oprócz alkoholu i nikotyny jest on uznany za najmniej niebezpieczną substancję spośród wymienionych na liście.

Interesujące byłoby zbadanie, czy istnieje korelacja między oceną przypisywaną każdej substancji a tym, która substancja jest aktualnie używana przez badanego. Innymi słowy, czy nie jest tak, że im bardziej znana substancja, tym mniejsze niebezpieczeństwo jest jej przypisywane. Badanie nie odpowiada na to pytanie.