Badania na temat zachowań trzeźwościowych kierowców

Drukuj

W Instytucie Transportu Samochodowego w Warszawie przeprowadzono badania na temat zachowań trzeźwościowych kierowców. 
 
Przy szacowaniu rozmiarów zjawiska nietrzeźwości wśród kierowców w Polsce założono, że respondenci potrafią w sposób wiarygodny zdawać relacje i oceniać własne zachowanie w odniesieniu do innych znanych im kierowców. Badania ankietowe przeprowadzono w okresie marzec-czerwiec 2000 roku. Właściwe badania przeprowadzili psychologowie transportu zatrudnieni w 33 pracowniach psychologicznych w kraju. 
Ankietowanymi były losowo dobrane osoby dorosłe, tj. powyżej 18. roku życia: kierowcy zgłaszający się na badania psychologiczne, uczestnicy kursów na prawo jazdy, studenci. Ogółem ankiety wypełniło 575 osób. Badania zostały przeprowadzono anonimowo, na terenie 28 miast. 
Na początek każda osoba została poproszona o przypomnienie sobie 5 znanych jej osobiście kierowców. Dalej ankietowani wpisywali ich inicjały, wiek i płeć. Następnie przypisywali wymienionych wcześniej kierowców do jednej z trzech kategorii:
<ol type="I">
 <li>tych, o których z całkowitą pewnością mogą powiedzieć, że nie wsiądą do samochodu (jako kierowcy) po spożyciu alkoholu, nawet po wypiciu najmniejszej ilości, a gdy są samochodem to nie wypiją w ogóle;</li>
 <li>tych, którym zdarza się jeździć po spożyciu niewielkiej, symbolicznej ilości alkoholu, w stanie nie wskazującym na jego spożycie;</li>
 <li>tych, którym zdarza się prowadzić samochód po spożyciu alkoholu i nie stanowi to dla nich żadnego problemu, którym zdarza się prowadzić po spożyciu każdej ilości alkoholu, w stanie wskazującym na jego spożycie (widoczne objawy dla otoczenia).</li>
</ol>
 
 
Autorka badań, Ewa Tokarczyk, włączyła również 2 pytania testujące prawdziwość odpowiedzi, więc można sądzić, iż ankietowani w sposób rzetelny i wiarygodny przypisali swoich znajomych kierowców do jednej z trzech wymienionych kategorii. 
 
Tabela 1. Ankietowani według płci i wieku
<table width="100%" cellspacing="2" cellpadding="2" border="10" align="center" class="text">
 <tbody>
 <tr>
 <td>
 
 </td>
 <td>
 Do 25 roku życia
 </td>
 <td>
 26 - 35 lat
 </td>
 <td>
 36 - 45 lat
 </td>
 <td>
 46-55 lat
 </td>
 <td>
 56 - 65 lat
 </td>
 <td>
 66 i więcej
 </td>
 <td>
 OGÓŁEM 
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Mężczyźni
 </td>
 <td>
 73
 </td>
 <td>
 120
 </td>
 <td>
 118
 </td>
 <td>
 81
 </td>
 <td>
 22
 </td>
 <td>
 0
 </td>
 <td>
 414
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Kobiety
 </td>
 <td>
 28
 </td>
 <td>
 28
 </td>
 <td>
 56
 </td>
 <td>
 44
 </td>
 <td>
 3
 </td>
 <td>
 2
 </td>
 <td>
 161
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 OGÓŁEM 
 </td>
 <td>
 101
 </td>
 <td>
 148
 </td>
 <td>
 174
 </td>
 <td>
 125
 </td>
 <td>
 25
 </td>
 <td>
 2
 </td>
 <td>
 575
 </td>
 </tr>
 </tbody>
</table>
 
Zdecydowana większość ankietowanych potrafiła wskazać pięcioro znajomych kierowców. Stąd uzyskane informacje na temat zachowań trzeźwościowych dotyczą grupy 2.863 kierowców, w tym 506 (18%) kobiet i 2.357 (82%) mężczyzn. 
 
Tabela 2. Badani kierowcy ze względu na wiek i płeć
<table width="100%" cellspacing="2" cellpadding="2" border="10" align="center" class="text">
 <tbody>
 <tr>
 <td>
 OGÓŁEM
 </td>
 <td>
 432
 </td>
 <td>
 729
 </td>
 <td>
 862
 </td>
 <td>
 651
 </td>
 <td>
 160
 </td>
 <td>
 29
 </td>
 <td>
 2.863
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td height="33">
 Kobiety
 </td>
 <td height="33">
 95
 </td>
 <td height="33">
 148
 </td>
 <td height="33">
 152
 </td>
 <td height="33">
 97
 </td>
 <td height="33">
 14
 </td>
 <td height="33">
 0
 </td>
 <td height="33">
 506
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Mężczyźni 
 </td>
 <td>
 337
 </td>
 <td>
 581
 </td>
 <td>
 710
 </td>
 <td>
 554
 </td>
 <td>
 146
 </td>
 <td>
 29
 </td>
 <td>
 2.357
 </td>
 </tr>
 </tbody>
</table>
 
Wyniki badań wskazują (tab. 3.), że jedynie 58,5% kierowców to abstynenci. Zdarza się kierować samochodem po niewielkiej ilości alkoholu co trzeciemu kierowcy (29,5%), natomiast aż 12% to ci, którym zdarza się siadać za kierownicą również w stanie widocznego upojenia alkoholowego. Ci ostatni gotowi są jechać po każdej ilości wypitego alkoholu. W związku z tym, że każda ilość spożytego alkoholu prowadzi do zaburzeń zachowania kierowcy, możemy przyjąć, że 41,5% polskim kierowcom zdarza się kierować samochód pomimo zaburzonej sprawności. 
 
Tabela 3. Zachowania trzeźwościowe kierowców
<table width="60%" cellspacing="2" cellpadding="2" border="10" align="center" class="text">
 <tbody>
 <tr>
 <td>
 Kierowcy całkowicie trzeźwi (%) 
 </td>
 <td>
 Ci, którym zdarza się prowadzić po symbolicznej ilości alkoholu (%)
 </td>
 <td>
 Ci, dla których prowadzenie samochodu po każdej ilości alkoholu nie stanowi problemu (%) 
 </td>
 <td>
 RAZEM
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 58,5
 </td>
 <td>
 29,5
 </td>
 <td>
 12
 </td>
 <td>
 100
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td colspan="4">
 LICZBY BEZWZGLĘDNE 
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 1.676
 </td>
 <td>
 845
 </td>
 <td>
 342
 </td>
 <td>
 2.863 
 </td>
 </tr>
 </tbody>
</table>
 
Dalsza analiza uzyskanych danych wykazała, że nietrzeźwość za kierownicą jest zjawiskiem niezależnym od wieku kierowców. Sprzeczne to jest z popularną opinią, że to zwłaszcza młodym ludziom-kierowcom zdarza się jeździć po spożyciu alkoholu. Badania wykazały natomiast dużą zależność zachowań trzeźwościowych kierowców od płci (tab. 4.). Z danych wynika, że postawę trzeźwościową zdecydowanie częściej wybierają kobiety niż mężczyźni. Ponad 1/4 kobiet kierowców wyklucza możliwość prowadzenia pojazdu po spożyciu jakiejkolwiek ilości alkoholu i nie siada za kierownicą kiedy piła, a gdy ma jechać - nie pije. 
 
Tabela 4. Zachowania trzeźwościowe kierowców a płeć [%]
<table width="90%" cellspacing="2" cellpadding="2" border="10" align="center" class="text">
 <tbody>
 <tr>
 <td>
 
 </td>
 <td>
 Kobiety
 </td>
 <td>
 Mężczyźni
 </td>
 <td>
 OGÓŁEM
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Kierowcy całkowicie trzeźwi
 </td>
 <td>
 77,8
 </td>
 <td>
 54,4
 </td>
 <td>
 58,5 
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Ci, którym zdarza się prowadzić po wypiciu symbolicznej ilości alkoholu
 </td>
 <td>
 19,4
 </td>
 <td>
 31,7
 </td>
 <td>
 29,5 
 </td>
 </tr>
 <tr>
 <td>
 Ci, dla których prowadzenie po alkoholu nie stanowi problemu
 </td>
 <td>
 2,8
 </td>
 <td>
 13,9
 </td>
 <td>
 12,0 
 </td>
 </tr>
 </tbody>
</table>
 
Zaprezentowane badania nie stanowią oczywiście pełnych danych na temat rozmiarów zjawiska nietrzeźwości wśród kierowców w Polsce. Stanowią kolejną próbę oszacowania tego zjawiska. W zależności bowiem od metody badań okazuje się, iż w Polsce po spożyciu alkoholu (dowolnej jego ilości) siada za kierownicą od około 0,2% (wyniki kontroli trzeźwości), przez około 21,7% (badania ankietowe oparte o autoprezentację) do 41,5% kierowców (wyniki uzyskane w opisywanych badaniach). 
 
Więcej informacji na temat badań można znaleźć w dwumiesięczniku "Problemy Transportu Samochodowego" Nr 1/2002, ss.1-12.

PAŃSTWOWA AGENCJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH - STRONA GŁÓWNA

Badania na temat zachowań trzeźwościowych kierowców