Postawy Polaków dotyczące przemocy wobec dzieci i kampanii "Dzieciństwo bez przemocy"
|
Badanie przeprowadzone przez OBOP na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w listopadzie 2001 r. na 1116 osobowej reprezentatywnej próbie Polaków powyżej 15 roku życia. Głównym celem sondażu było uzyskanie informacji na temat:
|
1. Społeczny odbiór kampanii "Dzieciństwo bez przemocy"
Wyniki sondażu pokazują, że społeczny rezonans kampanii "Dzieciństwo bez przemocy" był bardzo szeroki. Blisko dwie trzecie (62%) osób powyżej 15 roku życia deklaruje, że zauważyło, iż w Polsce prowadzona była kampania. Jeszcze wyższy jest odsetek osób, które, nie zawsze wiedząc o kampanii, odnotowały różne przekazy lub wydarzenia z nią związane (75%).
- Wiedzę na temat toczącej się kampanii częściej deklarowały kobiety (66%) niż mężczyźni (57%). Najczęściej zauważały kampanię osoby pomiędzy 20 a 49 rokiem życia, a więc te, które z powodu pełnienia ról rodzicielskich były głównym adresatem kampanii.
|
CZY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KAMPANIĘ PRZECIWKO KRZYWDZENIU |
tak |
nie (%) |
LICZBA |
|
|
OGÓŁEM |
62 | 38 | 1116 | |
|
PŁEĆ
|
mężczyźni |
57 |
43 |
535 |
|
kobiety |
66 |
34 |
581 |
|
|
WIEK |
15 - 19 lat |
63 |
37 |
119 |
|
20 - 29 lat |
70 |
30 |
216 |
|
|
30 - 39 lat |
74 |
26 |
178 |
|
|
40 - 49 lat |
71 |
29 |
223 |
|
|
50 - 59 lat |
52 |
48 |
150 |
|
|
60 i więcej lat |
41 |
59 |
229 |
|
- Im wyższe było wykształcenie badanych, tym większe prawdopodobieństwo dostrzeżenia przez nich przekazów kampanii. Kampanię zauważyło 44% respondentów o wykształceniu podstawowym i aż 83% mających wykształcenie wyższe. s
- Wśród grup społeczno-zawodowych najrzadziej dostrzegali kampanię renciści (38%), emeryci (44%) i rolnicy (49%). Najczęściej zaś (90% i więcej) deklarowali widoczność kampanii prywatni przedsiębiorcy, specjaliści i osoby na stanowiskach kierowniczych.
|
CZY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KAMPANIĘ PRZECIWKO KRZYWDZENIU |
tak |
nie |
LICZBA OSÓB |
|
|
OGÓŁEM |
62 |
38 |
1116 |
|
|
WYKSZTAŁCENIE |
podstawowe |
44 |
56 |
298 |
|
zasadnicze zawodowe |
57 |
43 |
320 |
|
|
średnie |
73 |
27 |
363 |
|
|
wyższe |
83 |
17 |
132 |
|
|
GRUPA
|
kierownicy, specjaliści |
90 |
10 |
82 |
|
prywatni przedsiębiorcy |
93 |
7 |
48 |
|
|
pracownicy administracji i usług |
81 |
19 |
95 |
|
|
robotnicy |
64 |
36 |
148 |
|
|
rolnicy |
49 |
51 |
78 |
|
|
gospodynie domowe |
67 |
33 |
38 |
|
|
emeryci |
44 |
56 |
228 |
|
|
renciści |
38 |
62 |
94 |
|
|
uczniowie i studenci |
66 |
34 |
132 |
|
|
bezrobotni |
66 |
34 |
170 |
|
- Kampanię dostrzegła blisko połowa (49%) mieszkańców wsi i blisko trzy czwarte (74%) mieszkańców dużych aglomeracji miejskich.
|
CZY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KAMPANIĘ PRZECIWKO KRZYWDZENIU |
tak |
nie |
LICZBA OSÓB |
|
|
OGÓŁEM |
62 |
38 |
1116 |
|
|
MIEJSCE ZAMIESZKANIA |
wieś |
49 |
51 |
411 |
|
miasta do 20 tys. |
69 |
31 |
138 |
|
|
miasta 20-100 tys. |
68 |
32 |
222 |
|
|
miasta 100-500 tys. |
67 |
33 |
211 |
|
|
miasta pow. 500 tys. |
74 |
26 |
134 |
|
- Im wyższa ocena własnej sytuacji materialnej dokonywana przez badanych oraz im wyższe deklarowane dochody w ich gospodarstwach domowych tym wyższa widoczność kampanii.
|
CZY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KAMPANIĘ PRZECIWKO KRZYWDZENIU |
tak |
nie |
LICZBA OSÓB |
|
|
OGÓŁEM |
62 |
38 |
1116 |
|
|
SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ |
dobra |
82 |
18 |
122 |
|
średnia |
60 |
40 |
683 |
|
|
zła |
57 |
43 |
299 |
|
|
DOCHÓD NA OSOBĘ |
do 250 zł |
62 |
38 |
150 |
|
251 - 400 zł |
65 |
35 |
167 |
|
|
401 - 700 zł |
59 |
41 |
192 |
|
|
701 zł i więcej |
70 |
30 |
218 |
|
- Badani regularnie oddający się praktykom religijnym rzadziej niż niepraktykujacy bądź praktykujący nieregularnie zauważyli kampanię.
|
CZY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KAMPANIĘ PRZECIWKO KRZYWDZENIU |
tak |
nie |
LICZBA |
|
|
OGÓŁEM |
62 |
38 |
1116 |
|
|
PRAKTYKI RELIGIJNE |
regularne |
57 |
43 |
626 |
|
nieregularne |
68 |
32 |
329 |
|
|
niepraktykujący |
68 |
32 |
152 |
|
- Pierwsza w Polsce kampania społeczna dotycząca problemu złego traktowania dzieci została wysoko oceniona przez jej odbiorców. Zdecydowana większość badanych (96%) uznała, że kampania "Dzieciństwo bez przemocy" jest potrzebna. Wobec jednomyślności takich ocen przydatności kampanii nie różnicowały ich znacząco żadne cechy respondentów.
Dane w %
|
JAK OCENIA PAN(I) TĘ KAMPANIĘ?* |
|
|
Jest zdecydowanie potrzebna |
72 |
|
Jest raczej potrzebna |
24 |
|
Jest raczej niepotrzebna |
2 |
|
Jest zdecydowanie niepotrzebna |
1 |
|
Trudno powiedzieć |
1 |
* - n=685
- W ramach kampanii wykorzystano różne formy przekazu medialnego - we niemal wszystkich programach telewizyjnych cyklicznie emitowano krótki spot telewizyjny, stacje radiowe prezentowały dwie reklamy wyprodukowane na użytak kampanii, na drogach i ulicach w całej Polsce pojawiały się duże plakaty - bilboardy oraz plakaty w wiatach przystankowych. Ambasadorzy kampanii organizowali w całej Polsce wydarzenia związane z kampanią. Społeczny odbiór tych różnych form przekazu był zróżnicowany. Dwie trzecie osób powyżej 15 roku życia obejrzało spot telewizyjny. Jedna trzecia zauważyła kampanijny bilboard. Co piąty Polak rozpoznał plakat przystankowy. Zróżnicowany był odbiów dwóch relam radiowych - jedną z nich zauważyło 30%, drugą 16% badanych.
Dane w %*
|
CZY W CIĄGU OSTATNICH MIESIĘCY ZAUWAŻYŁ(A) PAN(I) KTÓRYŚ Z WYMIENIONYCH NIŻEJ PRZEKAZÓW MEDIALNYCH LUB WYDARZEŃ |
|
|
1. Krótki film telewizyjny przedstawiający dziewczynkę krzyczącą na misia |
66 |
|
2. Reklama radiowa z prośbami dzieci do dorosłych ("Nie bij mnie", "Nie poniżaj"... itd.) |
30 |
|
3. Reklama radiowa z groźbami dorosłych wobec dzieci ("Nic z ciebie nie będzie", "Jesteś leniem"... itd.) |
16 |
|
4. Plakat za szybą wiaty przystankowej z twarzą dziewczynki i słowami: "Uczę się życia od ciebie" |
20 |
|
5. Duży plakat uliczny na tablicach reklamowych z napisem: "Tysiące polskich dzieci są ofiarami przemocy w domu |
33 |
|
6. Wydarzenia lokalne (konferencje, debaty, koncerty, festyny, happeningi, przemarsze, wystawy itd.) |
7 |
|
7. Nie zauważyłem(am) żadnych elementów kampanii |
25 |
* - Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać na kilka elementów związanych z kampanią.
- Spot telewizyjny, który dostrzegło 66% badanych, częściej dostrzegły kobiety (71%) niż mężczyźni (61%). Najczęściej oglądały go osoby w wieku 20-39 lat (79%) i osoby o wykształceniu średnim i wyższym niż średnie (77%). Najrzadziej widziały spot osoby mieszkające na wsi (58%), najczęściej zaś mieszkańcy dużych aglomeracji miejskich (75%). Wśród kategorii społeczno-zawodowych najrzadziej widzami, którzy zauważyli reklamę telewizyjną byli emeryci i renciści (51%), robotnicy, rolnicy i bezrobotni (odpowiednio: 63%, 65%, 66%). Najczęściej obejrzała spot kadra kierownicza (92%), pracownicy administracji i usług (85%) i gospodynie domowe (80%). Znacząco częściej widziały film osoby określające swoją sytuację materialną jako dobrą.
- Charakterystyka badanych, którzy byli odbiorcami reklam radiowych jest bardzo zbliżona do cech tych, którzy obejrzeli film telewizyjny. Główną różnicą jest miejsce zamieszkania badanych, którzy słuchali reklam radiowych - najczęściej są to mieszkańcy małych miast do 100 tys. mieszkańców.
- Plakat w wiatach przystankowych dostrzegło w sumie 20% badanych. Najczęściej byli to młodzi ludzie do 19 roku życia, uczniowie i studenci (38%), mieszkańcy dużych miast (29%).
- Również ludzie młodzi z dużych aglomaracji miejskich najczęściej zauważali bilboard - duży plakat uliczny. Bilboardy dostrzegło ogółem 33% badanych, ale aż połowa badanych w wieku 15-29 lat, 56% uczniów i studentów, 49% mieszkańców dużych miast.
- W ramach kampanii "Dzieciństwo bez przemocy" przeprowadzonych zastało ponad 200 debat lokalnych, którym często towarzyszyło lokalne wydarzenia takie jak wystawy, koncerty, konferencje naukowe. Ogółem 7% badanych wiedziało o takich lokalnych wydarzeniach. Najczęściej byli to pracownicy administracji i usług oraz kadra kierownicza (14%), badani w wieku 30-36 lat (12%) , mieszkańcy dużych miast (10%).
2. Opinie na temat wychowania dzieci
- Polskie społeczeństwo cechuje polaryzacja postaw wobec stosowania kar fizycznych w wychowaniu dzieci. 48% respondentów uznało, iż nic nie może usprawiedliwić bicia dzieci przez rodziców bądź inne osoby (25% - raczej nie, 23% - zdecydowanie nie). Niemal tyle samo badanych - 47% uznało, że są sytuacje usprawiedliwiające stosowanie kar fizycznych (8% - zdecydowanie tak, 39% - raczej tak).
- Mimo, iż respondenci niemal równo dzielą się na przeciwników i zwolenników kar fizycznych, to trzeba zauważyć, iż proporcje "radykalnych" i "miękkich" postaw w ramach tych dwóch zasadniczych stanowisk były różne - jedynie 8% badanych zdecydowanie dostrzega sytuacje usprawiedliwiające dorosłego bijącego dziecko, natomiast zdecydowanie odmówiłoby takiego usprawiedliwienia 23% respondentów.
- Przyzwolenie na stosowanie kar fizycznych częściej wyrażają badani, którzy ukończyli 30 rż., najczęściej zaś ci z kategorii wiekowej 30-39 lat. Częściej dopuszczalność kar fizycznych w wychowaniu dziecka popierają osoby z wykształceniem podstawowym, mieszkańcy wsi, osoby o niskim statusie ekonomicznym, regularnie oddające się praktykom religijnym.
W sondażu poddano ocenie badanych opinie, które usprawiedliwiają surowe traktowanie dzieci przez rodziców.
- Pogląd, iż "Dziecko powinno bać się rodziców, bo łatwiej wtedy o posłuszeństwo. Bez bicia dziecka się nie wychowa." podziela 24% badanych. Poparcie takiego stwierdzenie rośnie wraz z wiekiem respondentów (14% - w kategorii wiekowej 15-19 lat; 34% - 60 i więcej lat), a maleje wraz ze wzrostem poziomu ich wykształcenie (32% - wykształcenie postawowe; 10% - wykształcenie wyższe); częściej popierają je mężczyźni i mieszkańcy wsi.
- 30% respondentów zgadza się, że "Surowe traktowanie dziecka przez rodziców hartuje dziecko i pozwala mu lepiej radzić sobie z przeciwieństwami losu. W sumie wyjedzie mu na dobre.". Co ciekawe, takie stwierdzenie, przeciwnie niż pozostałe, najczęściej popierają najmłodsi respondenci w wieku 15-19 lat. I tu potwierdzają się natomiast zależności dotyczące pozostałych cech respondentów popierających prezentowane poglądy: częściej są to mężczyźni, mieszkańcy wsi, osoby o wykształceniu podstawowym, niskim statusie ekonomicznym, regularnie praktykujące.
- 44% badanych podziela opinię, że "Dziecko jest własnością rodziców i tylko oni mogą o nim decydować.". Znów częściej są to mężczyźni, osoby powyżej 30 rż., o niskim poziomie wykształcenia i dochodów, regularnie praktykujące.
- 27% zgadza się ze stwierdzeniem, że "Dziecko jest odpowiedzialne za kary fizyczne, które je spotykają". Potwierdzają się zależności pomiędzy poparciem tego stwierdzenia a cechami respondentów wskazanymi wyżej.
Dane w %
|
ISTNIEJE WIELE RÓŻNYCH POGLĄDÓW NA TEMAT WYCHOWANIA DZIECI. PROSZĘ POWIEDZIEĆ |
|||||
|
|
zdecydowanie |
raczej |
raczej |
zdecydowanie |
trudno |
|
1. Dziecko powinno bać się rodziców. Łatwiej wtedy o posłuszeństwo i szacunek. Bez bicia dziecka się nie wychowa. |
5 |
19 |
32 |
42 |
2 |
|
2. Surowe traktowanie dziecka przez rodziców hartuje dziecko i pozwala mu lepiej radzić sobie z przeciwieństwami losu. W sumie wychodzi mu na dobre. |
5 |
25 |
36 |
30 |
4 |
|
3. Dziecko jest własnością rodziców i tylko oni powinni o nim decydować. |
12 |
32 |
26 |
27 |
3 |
|
4. Dziecko jest odpowiedzialne za kary fizyczne, które je spotykają. |
6 |
21 |
29 |
34 |
10 |
|
5. Są takie sytuacje, które usprawiedliwiają w wychowaniu dzieci stosowanie kar fizycznych. |
8 |
39 |
25 |
23 |
5 |
Granice przemocy - opinie badanych
Badani proszeni byli o ocenę czy wymienione w sondażu formy karania dziecka są ich zdaniem przemocą.
- Zdaniem 43% badanych nie jest przemocą werbalna agresja dorosłych wobec dziecka - odwoływanie się do krzyków i gróźb. 39% nie uznaje za przemoc uderzenia dziecka ręką w pupę. 18% respondentów uważa, że nie jest przemocą bicie dziecka pasem, tyle samo nie uznaje za przemoc policzkowania dziecka.
- Uznanie określonego postępowania dorosłego wobec dziecka za przemoc nie jest tożsame z jednoznacznym potępieniem takiego zachowania przez badanych. Nawet przemoc może być w pewnych okolicznościach usprawiedliwiona. 46% badanych uznaje, iż klapsy wprawdzie są przemocą, ale można je w pewnych sytuacjach usprawiedliwić; 36% badanych jest takiego samego zadania w odniesieniu do bicia dziecka pasem, a 34% w odniesieniu do krzyków i gróźb wobec dziecka.
- Za przemoc wobec której nie ma żadnego usprawiedliwienia najczęściej uznawane jest policzkowanie dziecka (60%) i bicie dziecka pasem (43%).
Dane w %
|
JAK OCENIŁ(A)BY PAN(I) NASTĘPUJĄCE WYDARZENIA: |
||||
|
|
jest to niewłaściwe zachowanie, ale nie nazwał(a)bym tego przemocą wobec dziecka |
jest to przemoc, ale są okoliczności, które usprawiedliwiają takie postępowanie |
to przemoc, na którą nie ma żadnego usprawiedliwienia |
trudno powiedzieć |
|
1. Policzkowanie dziecka |
18 |
18 |
60 |
4 |
|
2. Kilkakrotne uderzenie dziecka pasem |
18 |
36 |
43 |
3 |
|
3. Kilkakrotne uderzenie dziecka ręką w pupę |
39 |
46 |
12 |
3 |
|
4. Krzyki |
43 |
34 |
18 |
5 |
3. Opinie badanych na temat relacji pomiędzy rodzicami i dziećmi w rodzinach z ich najbliższego otoczenia
- Problem złego traktowania dzieci przez rodziców dostrzega w rodzinach ze swego najbliższego otoczenia niewielka część badanych. 14% dostrzega przejawy psychicznego krzywdzenia dzieci - poniżania, lekceważenia czy wyśmiewania (2 - zdecydowanie tak; 12% - raczej tak); 23% spotyka się ze stosowaniem wobec dzieci kar fizycznych (4% zdecydowanie tak; 19 - raczej tak).
- Większość respondentów uznaje jednak, że w znanych im rodzinach rodzice szanują swoje dzieci (86%) oraz słuchają i rozumieją je (76%).
- Lepiej oceniają sytuację rodzinną dzieci mężczyźni, osoby dobrze sytuowane i regularnie praktykujące. Można przypuszczać, że respondenci, którzy popierali poglądy usprawiedliwiające surowe traktowanie dzieci przez rodziców będą rzadziej oceniać sytuację dzieci w rodzinie jako naruszającą prawa dziecka.
Dane w %
|
CZY OBSERWUJĄC RODZINY Z NAJBLIŻSZEGO PANA(I) OTOCZENIA DOSTRZEGA PAN(I), ŻE: |
|||||
|
|
zdecydowanie |
raczej |
raczej |
zdecydowanie |
trudno |
|
1. Rodzice szanują swoje dzieci |
26 |
60 |
7 |
2 |
5 |
|
2. Rodzice słuchają i rozumieją dzieci |
19 |
57 |
14 |
3 |
7 |
|
3. Rodzice poniżają, lekceważą i wyśmiewają |
2 |
12 |
45 |
36 |
5 |
|
4. Rodzice biją i stosują kary fizyczne |
4 |
||||